Conclusie
Na een onderzoek dat zich heeft uitgestrekt van het bezoeken van het dorp, tot het interviewen van een inwoner van Warga, tot het lezen gebruiken van boeken en internetpagina's over Warga kan ik vermelden wat de uitkomst is van het onderzoek.
We hebben onderzocht wat het verschil tussen vroeger en nu is, hoe was Warga vroeger? En hoe is het dorp nu? Wat is er nog over van de dorpsgemeenschap? En hoe valt dit te zien?
Vroeger:
Als we teruggaan naar heel vroeger, voor het begin van onze jaartelling, was Warga er nog niet. Als we dan kijken naar het moment van ontstaan, en waarom het ontstaan is, dan valt op dat de bebouwing begon aan het water. Dit kwam omdat deze vaart de belangrijkste route was tussen noord- en zuid Friesland. En ja, daar wilden mensen natuurlijk wel gaan wonen. Hier was natuurlijk de grootste kans op rijkdom, want handel was winst. Daarnaast betekende met meerdere mensen op een centrale plaats wonen ook veiligheid.
Het was zo dat er alleen een terp, boven het water uitstak, toen Warga ontstond. Later is het de strijd met het water gewonnen, en is het land drooggemalen. Ooit was het dorp niet meer dan een rijtje boerderijen. Later kwamen er nieuwe woningen bij, en nog later zelfs voorzieningen zoals een kerk.
De traditionele dorpsgemeenschap is ook in deze periode ontstaan. Mensen kenden elkaar, deden hetzelfde werk en hielpen elkaar. Gaandeweg groeide het dorp steeds verder. Hiermee kwamen er ook steeds meer voorzieningen in het dorp zoals een bakkerij, een slagerij en een basisschool.
Vroeger was er van verharde wegen nauwelijks sprake, tot halverwege de vorige eeuw waren de meeste wegen onverhard. Het grootste gedeelte van de mensen die vroeger in Warga woonde was boer, en werkte op het platteland direct om het dorp heen. De andere inwoners van het dorp werkten vaak ook in of vlakbij het dorp, ook omdat reizen toen veel tijd kostte. Toen er eenmaal genoeg mensen waren die voor de voedselvoorziening konden zorgen, gingen anderen zich specialiseren, en zo ontstonden de bakker, de slagerij en later een basisschool en een jachthaven.
Nu:
Als we dan kijken naar de voorzieningen die nog in het dorp aanwezig zijn, dan valt ook op dat dit vrijwel gelijk gebleven is met de voorzieningen bijvoorbeeld 60 jaar terug. Toen waren er een slager, een bakker en een kapper aanwezig in het dorp, en deze voorzieningen zijn er nu nog steeds. Ook de indeling van het dorp is nog grotendeels hetzelfde. Er zijn wel enkele vernieuwingen doorgevoerd, maar zeker niet op grote schaal. Met de groei van het dorp zijn er ook steeds meer voorzieningen bij gekomen.
Daarnaast is het dorp tegenwoordig meer gefocust op het toerisme. Mensen kunnen makkelijker reizen tussen verschillende plaatsen, en overal is ook voedsel weg te halen tegenwoordig. Dus blijft er voor steeds meer inwoners van het dorp de ruimte over om een ander beroep te leren. Verder zijn er, door de toegenomen welvaart, en de groei van de bevolking in het dorp een aantal nieuwe woningen gebouwd. Ook kun je tegenwoordig een sportterein vinden in Warga.
Door de focus op het toerisme zijn er ook tal van toeristische activiteiten ontplooid. Zo is er tegenwoordig zelfs een wandeling door het dorp te lopen, met een gids. Verder is er de mogelijkheid om mee te doen aan een high tea op een boot op de Alde Feanen.
Warga heeft een open cultuur, met een eigen muziekvereniging, een eigen toneelvereniging, en zelfs een eigen sport. Ook het museum Ald Slot en de jachthaven zorgen voor aantrekkingskracht bij toeristen. Al met al kunnen we zeggen dat de dorpsgemeenschap gebleven is. Natuurlijk zijn er wel verschillen te bespeuren in het uiterlijk van het dorp, met bijvoorbeeld de bouw van nieuwe huizen aan de zuidkant, maar dat betekent alleen maar dat de bevolking groeit, en er dus meer interesse is om in het dorp te gaan wonen. Het gaat dus goed met Warga, en het is zeker geen slapend dorp.
Verschil vroeger & nu:
Vroeger bestond Warga vrijwel alleen maar uit boerderijen en een kerk. Naar verloop van tijd, doordat het goed ging met de regio. groeide de bevolking. Dit zorgde ervoor dat er naast boerderijen ook gewone woonhuizen gebouwd werden. Dit gebeurde het eerst rondom de terp, waar ook de kerk op stond. Later na inpoldering van de verschillende meren in de omgeving werd het dorp verder uitgebreid.
Doordat de bevolking bleef groeien was het af en toe noodzakelijk dat er nieuwe woningen gebouwd werden. Hierdoor waren ook nieuwe voorzieningen noodzakelijk, zoals bijvoorbeeld een basisschool, en een supermarkt. Naar verloop van tijd groeide het dorp ook zover uit dat er zich bedrijven vestigden. Zo komt de eerste melkcoörperatie van Nederland oorspronkelijk uit Warga.
Daarnaast is ook het wegennet, en het openbaar vervoer de afgelopen jaren sterk verbeterd. Tegenwoordig gaat er elk uur een bus vanuit Leeuwarden naar Warga en vanuit Warga naar Leeuwarden. De wegen, die honderd jaar geleden grotendeels onverhard waren, zijn tegenwoordig grotendeels geasfalteerd.
Tegenwoordig zijn de kavels van boeren prima naast elkaar gelegen, in andere woorden, er is aan ruilverkaveling gedaan zodat boeren niet meer kilometers hoefden te lopen/ rijden om bij hun weides of akkers te komen. Hierdoor zijn er tegenwoordig weliswaar minder boerenbedrijven over in de omgeving van Warga, maar de bedrijven die er nog zijn hebben vele malen grotere akkers/ weiden tot hun beschikking.
Al met al kunnen we zeggen dat het dorp tegenwoordig een stuk is uitgebreid ten opzichte van een jaartje of 150 geleden. Dit is gekomen door de bevolkingsgroei en de toegenomen welvaart, welke er ook weer voor gezorgd heeft dat er meer voorzieningen zijn gekomen in het dorp. Het dorp heeft zich ondertussen ontwikkeld van een agrarisch dorp naar een dorp dat zich meer en meer focust op het toerisme. Door het geld wat het hiermee binnenhaalt is het ook mogelijk geweest om de infrastructuur te verbeteren, waardoor het nog makkelijker werd om Warga te bereiken. Nu niet meer alleen via het water, maar ook via de weg.
Het water speelt in dit dorp ook een belangrijke rol, er is een kleine jachthaven aangelegd, met hierbij ook een onderhoudsbedrijf voor jachten. Dus ook het toerisme schept voldoende banen, kijk bijvoorbeeld naar museum Ald Slot.
Bepaalde dingen zijn echter niet veranderd in Warga. De oude dorpscultuur heerst hier nog steeds, evenals het feit dat een aantal voorzieningen, zoals de bakkerij en de slagerij zich prima handhaven in het dorp. Ook de ruimtelijke ordening van het dorp is nauwelijks veranderd. Er is nog steeds sprake van een hoofdweg in het dorp, waaraan het grootste deel van de dagelijkse voorzieningen zich bevindt.
Ook het agrarische karakter van het dorp is blijven bestaan, ookal is het toerisme een belangrijke rol gaan spelen, de omgeving van Warga is en blijft geschikt voor landbouw. De landbouw zal hier waarschijnlijk ook altijd blijven bestaan, omdat de grond vruchtbaar is, en de bevolkingsdichtheid dun. Daarnaast ligt Leeuwarden naast de deur, waardoor veel mensen zich daar zullen vestigen in plaats van in Warga. Door de geringe immigratiestroom zal het karakter van het dorp ook grotendeels hetzelfde blijven.
Uiteindelijk komen we tot de conclusie dat Warga in de afgelopen paar honderd jaar aan de ene kant enorm veranderd is, bijvoorbeeld op het gebied van industrie & werkgelegenheid, maar dat het aan de andere kant juist vrijwel niet veranderd is, waardoor de oude dorpscultuur nog grotendeels intact is gebleven.
Michael van der Zee & Evert Smit 9 juli 2012.